Mekanik Cephe Kaplama
Doğal taşlar, tarih boyunca yapılarda en çok tercih edilen, içerdiği estetik ve sağlamlıkla da en çok bilinen yapı malzemesidir. Bina dış cephelerinde doğal taş kaplama uygulaması yapılırken öncelikle kenet sistemi belirlenmeli ve kaplama plaklarının boyutlarına bağlı olarak kenet yerlerinin işaret edildiği bir cephe detay projesi ortaya konulmalıdır. Kaplama işlemi, belirlenmiş olan bu detay projesine dikkate alınarak gerçekleştirilmelidir. Mekanik cephe kaplama uygulandığı binanın cephe ömrünü uzatmak amacıyla uygulanan bir mekanik taş kaplama sistemidir. Bu sistemde galvanizli sac ve yahut da çelik ankraj tercih edilirken, doğal taş malzemelerle yapı kaplanıyor. Mermer, granit, seramik ve yöresel taşların yapıya ankre edilmesiyle yapıya uygulanan statik ve dinamik analizlerle kaplama işlemi gerçekleştiriliyor. |
Statik hesaplama aşamasında uygulamanın gerçekleştirileceği yapı söz konusu olan yapı malzemesinin, kaplamanın yükleri hesaplanır ve bu yükler hesaplar neticesinde ankre edilen yerlere verilir.
Bu yükler uygulamanın ilk aşamasında verildiği ve gerekli statik ve dinamik analizler yapıldığı takdirde sonrasında ayrı olarak bir hesaba gerek kalmamaktadır. Burada önemli olan husus kaplama ve bina birlikteyken ortaya çıkacak harekettir. İncelemelerde kaplama yüklerinin hesaplanmaması durumunda da kaplamanın ortaya çıkardığı yük fahiş boyutlarda değildir. Ancak tadilata girmiş olan cephe kaplaması alanı oldukça geniş olan eski bir yapı üzerinde mekanik kaplama işlemi yapılıyorsa ortaya ciddi yükler çıkabilmektedir. Bu gibi sorunlar kaplama işlemine başlamadan önce yapılan detaylı tetkiklerle giderilebilmekte ve ortaya kalitenin ve güvenin yan yana geldiği yapılar çıkarılabilmektedir. Kaplamanın bina üzerine montajına “Mekanik montaj” adı verilmektedir. Bu montaj işleminde taş kaplama malzemeleri bina yüzeyine kanca ve yahut da ankraj adı verilen paslanmaz çelik malzemelerle monte edilmesi esastır. Bu sistem yapım aşaması biten bir yapıda değişikliğe izin vermektedir.
Öyle ki montaj sonrasında herhangi bir taşı diğerine hiçbir zarar vermeden çıkarmak, yerini yeniden doldurmak veya isteğe göre boş bırakmak mümkündür. Kaplamanın ömrü ve dayanıklılığı doğru bir harç dolgu yapımıyla ve yahut da kalınlığı 4 cmden az olmamak koşuluyla yapıştırıcılarla sağlanıp korunabilir. Harçlı yapıştırma yöntemi sıklıkla kullanılan klasik bir yöntem olmakla birlikte mekanik montajla cephe kaplama sistemine göre maliyeti daha düşük olmasına karşın uzun vadede onarımı zor ve maliyetlidir. Ancak mekanik sistem başta klasik yönteme göre daha maliyetli olsa da hasar gören taşın yerine yenisinin konulabilmesi, yüksek yapılarda kaplama malzemesinin daha güvenli tutunabilmesini sağlaması ve taşıdığı ayarlanabilir pimler vasıtasıyla cepheye uzun yıllar kusursuz bir görünüm ve dayanıklılık sağlamaktadır. Bu baskı sistemiyle yapıda taş düşme olayı yüzde 5 hatta yüzde 3lere düşmektedir.
Bu sistemde her taş sahip olduğu ağırlığı kendi taşımakta ve yapıya minimal bir ağırlık vermektedir. Taşlar, özellikle çok yüksek binaların dış cephelerinde kullanılıyorlarsa bu durumda montaj yöntemi olarak yapıştırma seçeneği kesinlikle tercih edilmemelidir. Çünkü kullanılan malzemenin yapısına etki eden hava olayları sonucunda yaşanacak her hangi bir genleşme ve yahut da büzüşme durumu, zaman faktörünün devreye girmesiyle yıpranan yapı ya da her hangi bir doğal afet sonucunda yapıştırma yöntemiyle monte edilen taşın düşme riski çok yüksektir.
Mekanik cephe kaplama sisteminin uygulanacağı yüzeyin karakteri, yüzeyde kullanılacak taşların boyutu, kalınlığı ve binanın yüksekliği gibi faktörler göz önünde bulundurularak faklı ankraj yöntemleri tercih edilmektedir. Bu yöntemler her yapı için özel olarak projelendirilerek uygulanmaktadır. Sistem içerisinde kullanılacak olan malzemelerin paslanmaz çelik olarak tercih edilmesi gerekmekte ve bu çeliğin kalite standartı yüksek olmalıdır. Mekanik sistemde taş montajı yapımında 3 değişik sistem uygulanmaktadır. Bunlar; Profilli "Z" ankraj sistemi, Noktasal "Z" ankraj sistemi, Yaprak ankraj sistemleridir. Türkiye’de mekanik uygulamalarda kullanılan malzemelerden biri tarihsel bir derinliği olan ve kullanımına sıklıkla rastlanan mermerdir. Granit ülke sınırları içerisinde sınırlı ocaktan çıkarılsa da ithal granitlerle çeşitlilik arttırılmakta, kırmızı, yeşil ve çeşitli renklerle uygulamalar yapılmaktadır. Her binada granit cephe kaplama işlemi yapılabilmektedir. Aynı zamanda seramik cephe kaplama uygulamalarıyla da hem Anadolu’da var olan seramik kültürü yaşatmak hem de çeşitli renk ve motifleriyle estetik bir görüntü elde etmek mümkündür.
Cephe kaplama uygulamalarında kullanılan mekanik askı sistemi kullanılan malzemenin korunmasını ve işlevini uzun yıllar devam ettirmesini sağlamaktadır.
Dış cephe kaplamasında tercih edilen mekanik cephe kaplamaları, yapı üzerinde uzman ekipler tarafında dış cephe keşfinin yapılmasıyla başlayan süreç ankraj hesabı yardımıyla kullanılacak kaplamanın seçilmesiyle devam etmektedir.
Cephe kaplamasının istenilen ebatlara uygun olması, deprem ve diğer benzeri doğal afetlere karşı emniyetli olması, binaya tehlike doğuracak derecede yük vermemesi, su çekmemesi, kullanılan malzemede renk değişimi görülmemesi, işçilik ve zaman tasarrufu sağlaması, kolay temizlenebilir olması, ısı dengesini sağlayabilmesi, hijyenik, çevreci ve doğal görünümlü olması, yanıcı olmaması gerekmektedir.